1
دانشجوی دکتری حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2
دانشیار گروه حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
چکیده
کنترل داخلی یک سازمان شامل سیاست‌ها و روش‌هایی است که برای تامین اطمینان نسبی (منطقی) از دستیابی به هدف‌های سازمانی به وجود می‌آید. در یک ساختار پیشرفته از کنترل‌های داخلی، احتمال خطا و رفتار متقلبانه و غیرقانونی می‌تواند به حداقل برسد. مدل‌های موجود جهت ارزیابی کنترل‌های داخلی عبارت‌اند از: چارچوب کمیته کوزو، مدل کوبیت و چارچوب گزارش انجمن بنیاد پژوهش‌های حسابرسان داخلی. در این میان، شناخته‌شده‌ترین و متداول‌ترین چارچوب به‌وسیله گزارش کوزو ارایه شده است. داده‌های تحقیق به روش آمیخته اکتشافی جمع‌آوری گردید. داده‌های کیفی از طریق مطالعه مروری گسترده منابع معتبر در زمینه کنترل‌های داخلی به دست آمد و با استفاده از کدگذاری از طریق تحلیل محتوا، متغیرهای اولیه مدل شناسایی شد؛ از 483 کد اولیه 48 شاخص استخراج شد که در قالب 7 بعد، دسته‌بندی شدند جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان مطلع و صاحب‌نظر حرفه‌ای و دانشگاهی در حوزه کنترل‌های داخلی بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله برفی، تعداد 11 نفر خبره به‌عنوان نمونه آماری انتخاب و نظرات آن‌ها طی سال 1401 اخذ گردید. از بین کدهای محوری استخراج شده (بخش کیفی) مقوله تدوین کنندگان قوانین و استانداردها در 8 گزاره، ساختار مالکیت در 6 گزاره، ساختار هیات مدیره در 9 گزاره، ویژگی های حسابرس داخلی در 7 گزاره، ویژگی های شرکت در 5 گزاره، ویژگی های صنعت در 8 گزاره و ویژگی های حسابرس مستقل در 8 گزاره و در مدل قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ویژگی های حسابرس مستقل به عنوان زیربنایی ترین عوامل در ارزیابی اثربخشی کنترل های داخلی می باشند. سپس ساختار هیات مدیره در سطح دوم ویژگی های حسابرس داخلی در سطح سوم تأثیرگذاری قرارگرفته و درنهایت، تدوین کنندگان قوانین و استانداردها، ساختار مالکیت، ویژگی های صنعت و ویژگی های شرکت به ترتیب تأثیرپذیرترین عوامل در ارزیابی اثربخش کنترل های داخلی می باشند
)