نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حسابداری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 کارشناسی ارشد، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
چکیده
کلیدواژهها
مقدمه
مسئله ارزیابی عملکرد سالیان زیادی است که محققان و کاربران را به چالش واداشته است. سازمان های تجاری در گذشته تنها از شاخص های مالی به عنوان ابزار ارزیابی عملکرد استفاده می کردند؛ تا اینکه " کاپلن و نورتن " در اوایل دهه 1980 پس از بررسی و ارزیابی سیستم های حسابداری مدیریت، بسیاری از ناکارایی های این اطلاعات را برای ارزیابی عملکرد سازمان ها نمایان ساختند که این ناکارایی ناشی از افزایش پچیدگی سازمان ها، پویایی محیط و رقابت بازار بود (کاپلن و نورتن ، 1992).
سیستم اطلاعات حسابداری سیستمی که عملیات جمع آوری و ذخیره سازی داده های مالی را طی فرایند های حسابداری انجام می دهد و پس از پردازش این داده ها، اطلاعات مورد استفاده تصمیم گیرندگان سازمانی را تولید می نماید. سیستم اطلاعات حسابداری در نهایت با ارائه گزارش های هوشمندانه مالی، می تواند تصمیم گیرندگان و مدیران سازمان را در برنامه های راهبردیشان کمک نماید.
در ادامه، با توسعة مدل پژوهش به طرح و آزمون فرضیه ها خواهیم پرداخت. بحث و نتیجه گیری در خصوص یافته های پژوهش و سرانجام ارائة پیشنهادها، آخرین بخش این نوشتار را تشکیل می دهد.
مبانی نظری پژوهش
سیستم اطلاعاتی حسابداری (AIS)
به عنوان سیستم اطلاعاتی اصلی سازمان که اطلاعات لازم برای برنامه ریزی، تصمیم گیری و کنترل را تامین می کند، از این امر مستثنا نیست. مجموعه تغییرات گسترده درون سازمانی و برون سازمانی، توسعه و به کارگیری سیستم های اطلاعاتی دقیق و مناسب و ارزیابی مستمر آنها را به منظور تامین انعطاف پذیری لازم و کارکرد مطلوب، ایجاد می کند. (عرب مازار یزدی و همکاران، 1382).
خروجی هر سیستم اطلاعاتی حسابداری انعطاف پذیر، اطلاعات به موقع، مربوط و قابل اتکا است که موقعیت رقابتی و کیفیت تصمیم گیری مدیران در طراحی ، اجرا و ارزیابی استراتژی های سازمان را ارتقا می بخشد (خواجوی و اعتماد جوریابی، 1389).
سیستم های اطلاعاتی و ارزیابی عملکرد
سیستم های اطلاعاتی حسابداری یکی از سیستم های مهم و حیاتی سازمان ها محسوب می شود که نقش به سزایی در فعالیت های سازمان ها ایفا می نماید؛ هر چند که امروزه با پیدایش سیستم های دیجیتالی و اینترنتی بر سومندی این سیستم ها افزوده می شود. این سیستم ها را می توان به عنوان مکانیسم و شاخصی مهم برای موثر بودن تصمیمات مدیران و کنترل سازمان در نظر گرفت. مباحث ارزیابی عملکرد را میتوان از زوایای متفاوتی مورد بررسی قرار داد. دو دیدگاه اساسی سنتی و نو در این باره وجود دارد. دیدگاه سنتی، قضاوت و یادآوری عملکرد و کنترل ارزیابی شونده را هدف قرار داده و سبک دستوری دارد. این دیدگاه صرفاً معطوف به عملکرد دوره زمانی گذشته است و با مقتضیات گذشته نیز شکل گرفته است. دیدگاه نو، آموزش، رشد و توسعه ظرفیتهای ارزیابی شونده، بهبود و بهسازی افراد و سازمان و عملکرد آن، ارائه خدمات مشاورهای و مشارکت عمومی ذینفعان، ایجاد انگیزش و مسئولیتپذیری برای بهبود کیفیت و بهینهسازی فعالیتها و عملیات را هدف قرار داده و مبنای آن را شناسایی نقاط ضعف و قوت و تعالی سازمانی تشکیل میدهد. خاستگاه این دیدگاه مقتضیات معاصر بوده و به ارزیابی سیستمی عملکرد با استفاده از تکنیکها و روشهای مدرن، توسعه پیدا میکند. حوزه تحت پوشش اندازهگیری عملکرد میتواند سطح کلان یک سازمان، یک واحد، یک فرایند و کارکنان باشد.
دست کم هفت مقیاس برای ارزیابی عملکرد یک سازمان وجود دارد که الزاماً متمایز از یکدیگر نیستند. این مقیاسها عبارتند از: اثربخشی، کارایی، سود و سودآوری، بهره و بهرهوری، کیفیت زندگی شغلی، خلاقیت و نوآوری و کیفیت.
مروری بر پیشینه پژوهش
در ایران تحقیقی که چگونه حالت ارزیابی سیستم اطلاعات حسابداری و چارچوب سنجش بر قضاوت های عملکرد (زیست) محیطی تاثیر می گذارد، تا کنون انجام نشده است اما برخی از مهم ترین تحقیقات مرتبط به شرح زیر است :
مستاجران (1380) در تحقیقی رضایت مدیران ارشد مالی و عملیاتی از عملکرد سیستم اطلاعات حسابداری را بررسی نمود و به این نتیجه رسید که اثر بخشی و کارایی عملکرد بر رضایت مدیران ارشد از عملکرد سیستم اطلاعات حسابداری موثر است.
ابراهیمی کرد لر و همکاران (1392)، در بررسی اثر بخشی سیستم های اطلاعاتی حسابداری بر عملکرد و ارزیابی عملکرد پرداختند به طور کلی نتایج این تحقیق نشان می دهد سیستم های اطلاعاتی و به طور اخص سیستم های اطلاعاتی حسابداری، برای سازمان ها ابزار سودمند می باشد و سرمایه گذاری در این حوزه برای سازمان ها توجیه اقتصادی دارد.
حاجیها و همکاران (1393)، در تحقیقی بر تاثیر خصوصیات سیستم اطلاعات حسابداری بر عملکرد این سیستم درشرایط تحلیل پذیری وظیفه بررسی نمود و نتیجه در هنگامی که وظایف سازمانی تحلیلی است مدیران از سیستم اطلاعاتی حسابداری اطلاعات وسیع و تجمیعی انتظار دارند اما به موقع بودن اطلاعات تاثیر معکوس معناداری بر رضایت آنها دارد .
النا و همکاران (2011) در پژوهشی به بررسی تاثیر سیستم های اطلاعاتی حسابداری بر ارزیابی عملکرد شرکت های متوسط و کوچک اسپانیا پرداختند آن ها در این تحقیق با توجه به این که بیش از 90 درصد شرکت های اسپانیایی را شرکت های متوسط و کوچک تشکیل می دهند؛ روی این گروه از شرکت ها متمرکز شدند. این شرکت ها نیاز به استراتژی و ابزارهایی دارند تا بتوانند در چنین موقعیت رقابتی قادر به ادامه ی حیات و حتی پیشرفت باشند. سیستم های اطلاعاتی می تواند یکی از ابزارهایی باشدکه برای سازمان ها مزیت رقابتی فراهم نماید. به وسیله ی سیستم های اطلاعاتی حسابداری می توان ریسک برخی از فعالیت ها را اندازه گیری نمود یا این که با به کارگیری یک سری از نرم افزارهای حرفه ای می توان درآمدهای آتی را پیش بینی نمود و سایر منافعی که می توان با استقرار و به کار گیری سیستم های اطلاعاتی مناسب و مطلوب کسب نمود. هر چند این مزایا شامل حال شرکت های بزرگ نیز می باشد، با این حال توجه به شرکت های متوسط و کوچک نیز می تواند افق های دیگر برای ما بگشاید و جنبه های دیگری برای ما اشکار نماید. آن ها دریافتند بین به کار گیری سیستم های اطلاعاتی حسابداری و ارزیابی بهتر عملکرد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. با این حال آن ها دریافتند بین به کار گیری سیستم های اطلاعاتی حسابداری توسط شرکت های متوسط و کوچک برای مدیران بانک ها و دارایی و بهره وری رابطه ی معناداری وجود ندارد.
هانگ و همکاران (2016)، در بررسی چارچوب اندازه گیری و اطلاعات حسابداری سیستم ارزشیابی سیستم تاثیری بر محیط زیست وقضاوت های عملکرد پرداختند. چگونه اطلاعات ارائه شده در یک سیستم اطلاعات حسابداری (AIS) تاثیر می گذارد. شرکت کنندگان (206نفر) عملکرد سازمانی محیط زیست کارخانه را با مشترک جداگانه ارزیابی کردند. این پژوهش مفهوم قاب سازی را به چارچوب شناخته شده ی GET اضافه می کند. عملکرد محیطی کارخانه را با حالت مشترک / جداگانه و قاب بندی مثبت / منفی ویژگی ارزیابی کردند. یافته ها نشان داد به طراحان AIS دهد که حالت ارزیابی معرفی قاب های ویژگی بر تصمیم گیری را کاهش می دهد. به طور خاص، هنگام استفاده از کادر بندی مثبت (منفی) ارزیابی های بالاتر (پایین تر) رخ می دهد، و این اثر بیشتر (کمتر) در حالت مجزا (مشترک) بیان می شود. یافته ها همچنین نشان می دهد که قضاوت های سازگار تر در حالت ارزیابی با مثبت در مقایسه با فریم های منفی اندازه گیری های عملکرد رخ می دهد.
فرضیه ها و روش پژوهش
فرضیه های پژوهش
1. سیستم اطلاعات حسابداری بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معنی داری دارد.
2. حالت اندازه گیری بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری دارد.
3. نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری دارد.
روش و نمونه ی آماری پژوهش
این پژوهش ترکیبی از روش های کتابخانه ای و میدانی می باشد. پژوهش از نظر زمانی از نوع پژوهش های مقطعی است، چرا که در یک محدوده ی زمانی صورت گرفته و واقعیت را در یک برهه زمانی کنکاش می کند. از نظر سطح و قلمرو بررسی در سطح شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. از نظر معیار و انواع پژوهش ها کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق تمام مدیران و مدیران ارشد و مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. برای گردآوری داده های این پژوهش 160 نفر در قالب پرسشنامه استفاده شده است.
- فعالیت اصلی به جز مالی، اعتباری و سرمایه گذاری داشته باشد؛
- دست کم یک سال از اجرای آخرین تغییرات بااهمیت در سیستم های اطلاعاتی حسابداری سازمان گذشته باشد.
به منظور انجام مصاحبه با مدیران مالی یا کارشناسان حسابداری شرکت های مورد مطالعه، طی 8 هفته به دفتر مرکزی یا کارخانة 68 شرکت مراجعه شد. مراجعات منتهی به مصاحبه 160نفر بود سؤالات بخش ساخت یافتة این مصاحبه برگرفته از پرسشنامة پژوهش هانک الوین و همکاران (2016) است .
برای گزارشگری حسابداری محیط زیست بایستی عوامل زیر مورد توجه قرار گیرند:
- آسیب های وارده به محیط زیست
- بازبینی ارتباط بین صنایع و محیط زیست و میزان استفاده از منابع طبیعی
- مسولیت شرکت ها در قبال این آسیب ها
- ارزیابی اثرات و آسیب های زیست محیطی
- لزوم گزارشگری هزینه های زیست محیطی
ارزیابی نگرش محیطی: 1. دخالت انسان با طبیعت 2. مسائل مربوط به مسکن و توسعه 3. منابع انسانی و اقتصاد 4. وظایف غیر انسانی
روش های ارزیابی عملکرد
* تمرکز بر نتایج و بازده حاصل از آن که اغلب در صورتحساب های مالی و تراز نامه انعکاس پیدا می کند.
* تمرکز بر رفتار های کارکنان از قبیل نوشته ها، اقدامات مهم و ابتکاری آنان، آزمون های ارزیابی و مدیریت بر مبنای هدف.
* خود ارزیابی که بر اساس خود اظهاری صورت می گیرد.
مدل رگرسیونی : (1)
Evaluation Amounts
= β1 * Evaluation Mode (joint vs. Separate: fixed)
+ β2 * Framing (Positive vs. Negative. Fixed)
+ β3 * Benchmark (Better or worse than Benchmark: Fixed)
+ β4 * Task Order (Fixed)
+ β5.6.7 * Interactions of Mode. Framing and Benchmark
+ b8 * Environmental Attitude (Random)
تعاریف واژه های کلیدی :
از واژه «ارزیابی عملکرد» تعاریف بسیاری ارائه شده است. به منظور درک صحیح هر پدیده یا موضوع لازم است آن پدیده تعریف تا برداشت و فهم مشترکی حاصل شود.
وردر و دیویس معتقدند: ارزیابی عملکرد فرآیندی است که عملکرد شاغل با آن اندازه گیری می شود و هنگامی که درست انجام شود کارکنان، سرپرستان، مدیران و نهایتا سازمان از آن بهره مند خواهد شد (دیویس، 1990).
کاسیو ارزیابی عملکرد را توصیف نظام دار نقاط قوت و ضعف عملکرد فرد یا گروه در رابطه با اجرای وظایف محوله تعریف می کند(کاسیو، 1995).
سیستم اطلاعاتی حسابداری(AIS) چیست ؟
یک سیستم مجموعه ای از دو یا چند جزء مرتبط به هم که به منظور دستیابی به یک هدف با هم در تعامل می باشند. بیشتر مواقع سیستم ها از زیرسیستم های کوچکتری تشکیل شده اند که هر یک فعالیت ویژه ای انجام داده و در نهایت سیستم بزرگتری را پشتیبانی می کنند.
در حقیقت این چنین سیستم ها با ترکیب حسابداری سنتی با فن آوری مدرن به همراه کنترل آنها که اطلاعاتی برای کاربران خود در حوزه مالی برای مدیریت سازمان ارائه می کند بوجود آمده اند و 3 وظیفه مهم را بر عهده دارند.
سیستم های اطلاعات حسابداری AIS (Accounting Information Systems) با سایر سیستم های اطلاعاتی به لحاظ تأکید بر حسابداری و کنترل تفاوت دارد. از آنجا که در بسیاری از واحدهای تجاری بزرگ مدیران، مالکان شرکت نیست میل به استفاده از سیستم های اطلاعات حسابداری برای کنترل و حصول اطمینان از حفاظت دارائی ها، مدارک و اطلاعات واحد روزبه روز درحال افزایش است و اجازه می دهد تا هزینه های مرتبط با تولید و یا اجرای خدمات را ردیابی و پیگیری نمائیم همچنین امکانات پیشرفته تری در این زمینه برای بهبود عملکرد سازمان ارائه می دهند. این سیستم به سازمان اجازه می دهد تا برای وصول اهداف خود برنامه ریزی نماید و کارکنان به گزارشات و تجزیه و تحلیل های دسترسی داشته باشند و در میان سناریوهای پیشنهاد شـده بهترین و بهینه ترین آن را انتخاب نــمایند. به همین دلیل است که حســابداران چنین شرکت هایی باید شناختی اصولی از چگونگی کارکرد این سیستمها داشته باشند تا بتوانند گزارشات دلخواه را در مواقع لزوم براحتی وصول نمایند (مجله علم الکترونیک، نصر اصفهانی، 1396).
اجزاء AIS :
دستگاههای ورودی این فناوری معمولاً کامپیوترهای شخصی استاندارد با ایستگاه های کاری در حال اجرا، برنامه های کاربردی برای پردازش داده های ورودی، وسایل ارتباطات الکترونیکی برای تبادل داده ها بر روی وب و ارتباط با اینترنت می باشد. ابزارهای خروجی نیز مانند نمایشگر، پرینتر و دستگاه های الکترونیکی برای ارتباط و تجارت الکترونیکی می باشند. محتوای خروجی می تواند شامل هر گزارشی از جمله گزارشات مالی، مالیات، بودجه باشد.
هر سازمان برای انجام فعالیت های خود، نیازمند استفاده از سه عامل مهم منابع انسانی، منابع مالی، و منابع طبیعی است. با توجه به اهمیت هزینه های زیست محیطی می توان آنها را به عنوان بخشی از بهای تمام شده محصولات یا خدمات واحدهای تجاری قلمداد نمود. لذا عدم گزارش اینگونه هزینه ها در صورت های مالی موجب می شود که اولا هزینه های زیست محیطی از دید مدیریت پنهان مانده و اقدامات لازم برای کنترل آنها صورت نگیرد. ثانیا عدم گزارش هزینه های زیست محیطی به عنوان بخشی از بهای تمام شده باعث مخدوش شدن مهمترین ویژگی کیفی اطلاعات حسابداری، یعنی قابل اتکا بودن آنها می گردد (مجله علم الکترونیک، نصر اصفهانی، 1396).
تحلیل مدل و آزمون فرضیه ها
بررسی جنسیت پاسخ دهندگان:
تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که ازمجموع 160 پاسخگوی مورد بررسی 135 نفر (3/84 در صد) زن و 25 نفر (7/15 درصد) مرد هستند.
جدول1 - توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت
جنسیت |
فراوانی |
درصد تجمعی |
مرد زن کل |
135 25 160 |
3/84 7/15 100 |
بررسی سن پاسخ دهندگان:
جدول2 - توزیع فراوانی جامعه مورد مطالعه بر حسب سن
در صد فراوانی |
فراوانی |
دامنه سنی |
762/0 |
122 |
40-30 |
175/0 |
28 |
50-41 |
063/0 |
10 |
60-51 |
1 |
160 |
مجموع |
با توجه به جدول بالا اکثر پاسخ هندگان در رده سنی 40-30 قرار دارند، بعد از آن پاسخ دهندگان سن 50-41 سال بالاترین میزان را به خود اختصاص داده است.
بررسی تحصیلات پاسخ دهندگان:
جدول 3- توزیع فراوانی جامعه مورد مطالعه بر حسب تحصیلات
درصد فراوانی |
فراوانی |
مدرک تحصیلی |
275/0 |
44 |
لیسانس |
65/0 |
104 |
فوق لیسانس |
075/0 |
12 |
دکتری |
1 |
160 |
مجموع |
همانطور که از جدول بالا نمایان است بیشتر پاسخ هندگان دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس هستند، بعد از آن پاسخ دهندگان با مدرک لیسانس بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.
بررسی سابقه خدمت:
جدول 4- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سابقه خدمت
درصد فراوانی |
فراوانی |
سابقه |
75/0 |
120 |
1-5 |
187/0 |
30 |
6-10 |
062/0 |
10 |
11-15 |
1 |
160 |
مجموع |
همان که از جدول 4 مشخص است اکثر پاسخ دهندگان بین 1-5 سال سابقه کار دارند.
توصیف متغیر ارزیابی عملکرد
جدول 5- مقادیر شاخصهای توصیفی در خصوص متغیر ارزیابی عملکرد (160n= )
متغیرها |
میانگین |
کمترین |
بیشترین |
انحراف معیار |
چولگی |
کشیدگی |
ارزیابی عملکرد |
78/6 |
6 |
7 |
11/0 |
013/1 |
423/0 |
با توجه به اطلاعات جدول فوق میتوان نتایج زیر را گرفت:
بر اساس نتایج جدول5، میانگین میزان متغیر ارزیابی عملکرد، برابر با 78/6 بوده است. با توجه به میانگین میتوان گفت که به لحاظ توصیفی، میزان متغیر ارزیابی عملکرد در سطح بالا بوده است.
توصیف متغیر سیستم اطلاعات حسابداری
جدول6- مقادیر شاخصهای توصیفی در خصوص متغیر سیستم اطلاعات حسابداری (160n= )
متغیرها |
میانگین |
کمترین |
بیشترین |
انحراف معیار |
چولگی |
کشیدگی |
سیستم اطلاعات حسابداری |
89/3 |
1 |
7 |
928/0 |
185/1 |
996/0 |
با توجه به اطلاعات جدول می توان نتایج زیر را گرفت:
بر اساس نتایج جدول6، میانگین سیستم اطلاعات حسابداری، برابر با 89/3 بوده است. میتوان گفت که به لحاظ توصیفی، میزان کاربست سیستم اطلاعات حسابداری در سطح متوسط پایین بوده است.
توصیف متغیر حالت اندازه گیری
جدول 7 - مقادیر شاخصهای توصیفی در خصوص متغیر حالت اندازه گیری (160n= )
متغیرها |
میانگین |
کمترین |
بیشترین |
انحراف معیار |
چولگی |
کشیدگی |
حالت اندازه گیری |
40/3 |
1 |
7 |
636/0 |
647/0 |
201/0 |
با توجه به اطلاعات جدول فوق می توان نتایج زیر را گرفت:
بر اساس نتایج جدول7، میانگین میزان کاربست حالت اندازه گیری، برابر با 40/3 بوده است. میتوان گفت که به لحاظ توصیفی، میزان کاربست حالت اندازه گیری در سطح متوسط پایین بوده است.
توصیف متغیر نگرش محیطی
جدول 8- مقادیر شاخصهای توصیفی در خصوص متغیر نگرش محیطی (160n= )
متغیرها |
میانگین |
کمترین |
بیشترین |
انحراف معیار |
چولگی |
کشیدگی |
نگرش محیطی |
35/4 |
1 |
7 |
830/0 |
714/0 |
311/0- |
جدول 9 - آزمون کولموگروف- اسمیرنوف یک نمونهای برای متغیرهای تحقیق
سطح معناداری |
آماره z |
متغیر |
117/0 |
01/1 |
سیستم اطلاعات حسابداری |
18/0 |
96/0 |
حالت اندازه گیری |
121/0 |
05/1 |
نگرش محیطی |
085/0 |
16/1 |
ارزیابی عملکرد |
آزمون فرضیه اول
H0: سیستم اطلاعات حسابداری بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معنی داری ندارد.
H1: سیستم اطلاعات حسابداری بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معنی داری دارد.
جدول 10- آزمون تحلیل واریانس یکراهه (ANOVA) جهت تعیین معناداری فرضیه
مدل |
مجموع مجذورات |
درجه آزادی |
میانگین مجذورات |
F |
سطح معناداری |
|
1 |
رگرسیون |
009/29 |
1 |
009/29 |
425/32 |
000/0 |
باقیمانده |
354/141 |
158 |
895/0 |
|
|
|
کل |
364/170 |
159 |
|
|
|
جدول 11- ضرایب رگرسیونی متغیرپیشبین
مدل |
ضریب استاندارد نشده |
ضریب استانداردشده |
t |
سطح معناداری |
|
|
بتا |
خطای استاندارد |
بتا |
||
اثر ثابت |
398/1 |
230/0 |
|
068/6 |
000/0 |
سیستم اطلاعات حسابداری |
54/0 |
095/0 |
413/0 |
694/5 |
000/0 |
نتایج نشان میدهد که سطح معناداری متغیر، سیستم اطلاعات حسابداری در سطح 05/0 معنادار است. با توجه به نتایج تحقیق سیستم اطلاعات حسابداری بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معنی داری دارد، بنابراین فرضیه اول تایید میشود.
آزمون فرضیه دوم
H0: حالت اندازه گیری بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری ندارد.
H1: حالت اندازه گیری بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری دارد.
بررسی معناداری کل مدل و وجود رابطه خطی بین متغیر پیشبین و ملاک
جدول 12- آزمون تحلیل واریانس یکراهه (ANOVA) جهت تعیین معناداری فرضیه
مدل |
مجموع مجذورات |
درجه آزادی |
میانگین مجذورات |
F |
سطح معناداری |
|
1 |
رگرسیون |
132/25 |
1 |
132/25 |
342/27 |
000/0 |
باقیمانده |
232/145 |
158 |
919/0 |
|
|
|
کل |
364/170 |
159 |
|
|
|
مقدار F در جدول فوق برابر 342/27 است که بیانگر آن است که کل مدل در سطح 001/0 معنادار است. همچنین جدول فوق بیانگر این است که مفروضه وجود رابطه خطی بین متغیر پیشبین و ملاک رعایت شده است.
ضرایب رگرسیونی متغیر پیشبین
جدول 13- ضرایب رگرسیونی متغیر پیشبین
مدل |
ضریب استاندارد نشده |
ضریب استانداردشده |
t |
سطح معناداری |
||
|
|
بتا |
خطای استاندارد |
بتا |
||
اثر ثابت |
684/1 |
198/0 |
|
521/8 |
000/0 |
|
حالت اندازه گیری |
428/0 |
082/0 |
384/0 |
229/5 |
000/0 |
|
نتایج جدول نشان میدهد که سطح معناداری متغیر حالت اندازه گیری در سطح 05/0 معنادار است. با توجه به نتایج تحقیق حالت اندازه گیری بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری دارد، بنابراین فرضیه دوم تایید میشود.
آزمون فرضیه سوم
H0: نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری ندارد.
H1: نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری دارد.
جدول 14- آزمون تحلیل واریانس یکراهه (ANOVA) جهت تعیین معناداری فرضیه
مدل |
مجموع مجذورات |
درجه آزادی |
میانگین مجذورات |
F |
سطح معناداری |
|
1 |
رگرسیون |
616/24 |
1 |
616/24 |
686/26 |
000/0 |
باقیمانده |
747/145 |
158 |
922/0 |
|
|
|
کل |
364/170 |
159 |
|
|
|
مقدار F در جدول فوق برابر 686/26 است که بیانگر آن است که کل مدل در سطح 001/0 معنادار است. همچنین جدول فوق بیانگر این است که مفروضه وجود رابطه خطی بین متغیر پیشبین و ملاک رعایت شده است.
ضرایب رگرسیونی متغیر پیشبین
جدول 15- ضرایب رگرسیونی متغیر پیشبین
|
مدل |
ضریب استاندارد نشده |
ضریب استانداردشده |
t |
سطح معناداری |
|
|
بتا |
خطای استاندارد |
بتا |
|||
|
اثر ثابت |
165/1 |
295/0 |
|
949/3 |
000/0 |
|
نگرش محیطی |
617/0 |
119/0 |
380/0 |
166/5 |
000/0 |
نتایج جدول نشان میدهد که سطح معناداری متغیر حالت اندازه گیری در سطح 05/0 معنادار است. با توجه به نتایج تحقیق نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنی داری دارد، بنابراین فرضیه سوم تایید میشود.
نتیجه گیری، پیشنهادها و محدودیت ها
نتیجه گیریوبحث
در این تحقیق تا چگونه حالت ارزیابی سیستم اطلاعات حسابداری و چارچوب سنجش بر قضاوت های عملکرد(زیست ) محیطی تاثیر می گذارد بررسی شد. بر طبق فرضیات طرح شده انتظار می رود که متغیرهای سیستم اطلاعات حسابداری، حالت اندازهگیری و نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معنادار و همچنین عکس العمل بازار سرمایه را در پی داشته باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیهها با استفاده از اطلاعات مربوط به شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای1396 الی 1397 نشان میدهد.
که: طبق فرضیه اول که تاثیرگذاری سیستم اطلاعات حسابداری بر ارزیابی عملکرد، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده متغیر سیستم اطلاعات حسابداری به عنوان متغیر مستقل با توجه به سطح معناداری آن بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معناداری دارد. یعنی با افزایش سیستم اطلاعات حسابداری موجب افزایش در عملکرد شرکتها میگردد. طبق فرضیه دوم که تاثیرگذاری حالت اندازهگیری بر ارزیابی عملکرد، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده متغیر حالت اندازهگیری به عنوان متغیر مستقل با توجه به سطح معناداری آن بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معناداری دارد. یعنی با افزایش حالت اندازهگیری موجب افزایش درعملکرد شرکتها میگردد. طبق فرضیه سوم که تاثیرگذاری نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده متغیر نگرش محیطی به عنوان متغیر مستقل با توجه به سطح معناداری آن بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معناداری دارد. یعنی با افزایش حالت اندازهگیری موجب افزایش در عملکرد شرکتها میگردد. در اجرای پژوهش به برخی محدودیت هاعلی رغم عدم تاثیر با اهمیت بر نتایج اشاره می شود. هر چند با طرح سوالات کنترلی در فرآیند مصاحبه تلاش شد سوگیری پاسخ به حداقل برسد به کارگیری شاخص های عینی و روش های دیگــر می تواند به سنجش هر چه دقیق تر قابلیت ها کمک کند. مزایای این تحقیق بیش از سایر روش های تحقیقاتی که امکان کاوش موثر این نوع اطلاعات حسابداری را فراهم می کنند، که حاوی ویژگی های غیر معمول و غیر سنتی که ممکن اسـت منجــر به مسائل شناختی ناخواسـته و در عین حال ناشناخته برای پـردازش شوند. این روش تحقیــقاتی با هدف درک بهتر مســائل AIS محیطی از دیدگاه شناختی و تصمیم گیری رافراهم می آورد . باتوجه به نتایج این تحقیق میتوان گفت که به لحاظ توصیفی، میزان کاربست حالت اندازه گیری در سطح متوسط پایین بوده است. و نشان می دهد که متغیرهای سیستم اطلاعات حسابداری، نگرش محیطی و حالت اندازه گیری بر ارزیابی عملکرد تاثیر مثبت و معنادار وجود دارد. ازجمله پژوهش های خارجی انجام شده در این زمینه می توان به پژوهش هانک الوین و همکاران(2016) اشاره کرد که نتایج پژوهش نشان می دهد سیستم اطلاعات حسابداری و نگرش محیطی تاثیر گذار بر ارزیابی عملکرد می باشد. پژوهش حاضر از اولین پژوهش های انجام شده در حوزه پویای سیستم اطلاعاتی در کشور می باشد. که با هدف حالت ارزیابی سیستم اطلاعات حسابداری و چارچوب سنجش بر قضاوت های عملکرد اجرا شد.
پیشنهادات مبتنی بر نتایج فرضیهها
به سرمایهگذاران پیشنهاد میگردد که در زمینه استفاده از اطلاعات در امر تصمیمگیری توجه داشته باشند که سیستم اطلاعات حسابداری، حالت اندازهگیری و نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معناداری دارد. به سرمایهگذاران پیشنهاد میگردد که در زمینه استفاده از اطلاعات در امر تصمیمگیری توجه داشته باشند که سیستم اطلاعات حسابداری، حالت اندازهگیری و نگرش محیطی بر ارزیابی عملکرد تاثیر معناداری دارد. با توجه به اینکه سیستم اطلاعات حسابداری یک امر بسیار مهم و موثری در کیفیت گزارشگری مالی می باشد و برای نظارت بر صورتهای مالی تهیه شده توسط مدیران بهتر عمل مینمایند تا بتوانند با عملکرد بهتری را فراهم آورند.
پژوهش حاضر گویای آن است که سازمان هایی که به دنبال ارتقای عملکرد در محیط رقابتی هستند، با به کارگیری سیستم اطلاعاتی حسابداری منعطف از یک سو ومدیریت پیوستة آن به منظور حفظ عملکرد بهینه در شرایط متغیر از سویی دیگر، می توانند بازدهی مورد انتظار را از عملکرد سیستم های اطلاعاتی دریافت کنند و اینکه ابزار رسیدن به رفتارهای زیست محیطی مناسب و مثبت، آموزش زیست محیطی است.
تحقق این مزایا، در سایة مدیریت نظام مند و ارزیابی مستمر ابعاد مختلف سیستم اطلاعاتی حسابداری به منظور روزآمدی نرم افزار و سخت افزار، آموزش و مهارت مناسب کاربران و پشتیبانی کارامد از سیستم ها، در جهت تأمین اهداف و نیازهای سازمان ممکن می شود. ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﯾﮑﯽ از اﺟﺰای ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
مدیران در شرکت های بورس اوراق بهادار تهران در فرایند ارزیابی بر اساس شرایط محیطی می توانند از سیستم اطلاعات حسابداری مبتنی بر پشتیبانی تصمیم گیری و هوش تجاری و تصیمیم گیری گروهی استفاده نمایند.