نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد مدیریت مالی، واحدلاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران
2 دکتری مدیریت مالی، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
مقدمه
مقاله حاضر به بررسی فواید اطلاعات موجود در مدلهای تجزیه و تحلیل دوپونت[1] برای تحلیلگران سرمایهگذار در صنعت دارویی و سرمایه گذاران بازار سهام می پرداز د.تفکیک بازده دارایی به حاشیه ی سود[2] (PM) وگردش دارایی[3] (ATO) باعث می شود یا تحلیل دوپونت در مقایسه با شرکت های موجود در صنعت مشابه یا بین صنعتی بتواند درک بهتری از منابع اطلاعاتی موجود در صورتهای مالی را برای افراد موجود در بازار فراهم آورد. مدل تئوریک اُلسن[4] (1995) و فلتان و اَالسن[5] (1995) به شناسایی نقش مستقیم تجزیه و تحلیل صورتهای مالی در ارزشیابی شرکت میپردازد. این مدلها نشان میدهند که ارزش شرکت با انتظارات بازده آتی خالص دارایی‌های عملیاتی[6] (RNOA) در ارتباط میباشد. تحلیل دوپانت به نوبهی خود میتواند به اجزایی از جمله گردش دارایی (ATO) و حاشیهی سود (PM) تجزیه شود تا از این طریق دیدگاهی در مورد سودآوری عملیاتی فراهم آید. هدف پژوهش حاضر توسعهی تحقیقات تجربی اخیر میباشد که به ارزیابی استفاده از مدل دوپانت میپردازد. فایرفیلد و یان[7] (2001)، چگونگی کاربرد بر تجزیه دوپونت در پیش‌بینی سودآوری عملیاتی آتی را بیان میدارند. آنها دریافتند که تجزیه RNOA به PM و ATO بازتاب دهندهی استراتژیهای عملیاتی شرکت میباشد. بنابراین نشان دادند که تجزیه تغییرات RNOA ( ) به تغییرات گردش دارایی( ) و تغییرات موجود در حاشیه سود ( ) میتواند پیشبینیهای مربوط به سودآوری عملیاتی آتی بهبود دهد. آنها دریافتند که دارای اطلاعات مفیدی در مورد تغییرات یک سال اخیر RNOA میباشد، در صورتی که حاوی اطلاعاتی نیست. یافتههای فایرفیلد و یان (2001) به عنوان " معیاری برای ارزیابی پیشبینیها" مربوط به اجزای مدل دوپانت در نظر گرفته شد. رابطهی موجود در بین تغییرات PM و تغییرات یک سال اخیر RNOA نیز به واسطهی تجزیه مسیرهای مربوط به تغییر PM ارزیابی مجدد میشود. این تجزیهپذیری توسط امیر و همکاران[8] (2011) ارائه داده شد؛ وی دریافت که PM باعث پایداری بیشتر RNOA میباشد و این برای ATO پشتیبانی کمتری دارد. شواهد نشان میدهد که اطلاعات زمانی از بین میرود که ضریب تغییرات در PM در تمامی شرکتها برابر باشد. همچنین در این پژوهش به دنبال این مورد هستیم که آیا مشارکتکنندگان بازار از اطلاعات مربوط به تحلیل اجزاء نسبت دوپونت استفاده میکنند یا خیر؟! اگر این اطلاعات برای مشارکتکنندگان بازار مفید باشد، در نتیجه باید یک رابطه اقتصادی بین بازده سهام واجزاء دوپونت ایجاد شود و نتایج کلی نشان می دهد که تغییر در اجزاء دوپونت میتواند یک سری اطلاعات افزایشی و کاربردی را در زمینه ی ویژگیهای عملیاتی شرکت به وجود آورد و از این رو بر بازده سهام و همچنین بر بازنگریهای مربوط به پیش‌بینی تحلیلگران اثر میگذارد. به طور خلاصه تحقیقهای ارائه شده نشان میدهد که اجزاء دوپونت به عنوان عوامل مهمی برای افراد موجود در بازار تلقی میشود که به واسطهی آن میتوانند عملکرد مبتنی بر سودآوری شرکت و پیش‌بینی عایدات صنایع مختلف را مورد ارزیابی قرار دهند. بنابراین استفادهی نسبی از اجزاء دوپونت در ارزیابی سودآوری یک شرکت خاص و یا یک صنعت ممکن است متفاوت باشد که این تفاوت به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد و شرایط محیطی میباشد (چنگ[9] و همکاران، 2014). با توجه به موارد فوق در این پژوهش قصد داریم به کارکرد نسبت دوپونت و اجزای آن در پیش‌بینی سودآوری آتی و بازده سهام شرکتهای موجود در صنعت دارویی بپردازیم و نیز به دنبال پاسخ این سوال هستیم که آیا نسبت دوپونت قادر به پیش بینی سودآوری آتی و ﺑﺎﺯﺩﻩ سهام در صنعت دارویی بورس تهران می باشد؟
ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق
طالبی (1395) در تحقیقی تحت عنوان پیش‌بینی سودآوری با استفاده از نسبت تعدیل شده بازده حقوق صاحبان سهام و موقعیت نسبی شرکت در صنعت بدین نتیجه دست یافت که در پیش‌بینی سودآوری سال بعد شرکت نه تنها بازده حقوق صاحبان سهام و تغییرات آن؛ بلکه وضعیت ROE شرکت نسبت به میانگین صنعت تاثیر دارند. عرب مازار یزدی و جابری نسب (1390) در تحقیقی تحت عنوان بررسی کارایی استفاده از نسبت دوپونت تعدیل شده و اجزای آن به منظور پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده بدین نتیجه دست یافتند که تفکیک نسبت دوپونت تعدیل شده به اجزای آن، توان پیش‌بینی تغییرات سودآوری سالهای آینده را افزایش نمی‌دهد و این در حالی است که تفکیک تغییرات نسبت دوپونت تعدیل شده به تغییرات اجزا، این توان را افزایش میدهد و از این میان تغییرات گردش خالص دارایی‌های عملیاتی توان بهتری به منظور پیش‌بینی‌کنندگی تغییرات سودآوری سالهای آینده دارد. ودیعی و بخشی (1389) در تحقیقی با استفاده از تحلیل دوپانت تعدیل شده بر حسب نوع صنعت برای پیش‌بینی سودآوری آتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند که نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق بیانگر این موضوع است که رابطه معنی داری بین اجزای تحلیل دوپونت تعدیل شده برحسب صنعت و پیش‌بینی سودآوری آتی وجود ندارد. اژدری (1380) در تحقیقی تحت عنوان پیش‌بینی قابلیت سودآوری شرکتها با استفاده از نسبتهای سودآوری پرداخت و برای پیش‌بینی سودآوری شرکتها بین نتیجه رسید که میتوان نسبتها ی مالی زیاد را به تعداد اندک کاهش داد؛ طوری که این نسبتها به خوبی نماینده همه نسبتها ی مورد بررسی باشند و همچنین نرخ بازده سرمایه را با استفاده از این نسبتها پیش‌بینی کرد و نهایتاً ارزش افزوده اقتصادی تا حد زیادی تغییرات نرخ برگشت سرمایه را به عنوان ملاکی برای تشخیص سودآوری مورد تایید قرار داده است. بائومن[10] (2014) در تحقیقی تحت عنوان پیش‌بینی سودآوری با تحلیل دوپونت بدین نتیجه رسیدند که سودآوری آتی می تواند از طریق نبست حاشیه سود پیش‌بینی گردد. چنگ و همکاران (2013) در تحقیقی تحت عنوان تحلیل نسبت دوپونت در صنعت مراقبتهای بهداشتی امریکا بدین نتیجه رسیدند که اجزای نسبت دوپونت برای مشارکتکنندگان بازار مفید می باشد و نیز حاشیهی سود در مقایسه با گردش داراییی میتواند دارای پایداری بیشتری در سودهای مراقبت بهداشتی ایالت متحده ی آمریکا داشته باشد. همچنین نتایج نشان داد که صنعت مراقبتهای بهداشتی می تواند بر روی محتوای اطلاعاتی بدست آمده از صورتهای مالی حسابداری تأثیر بگذارد. سلیمان (2008)، پیوستگی موجود در بین اجزاء دوپونت و RNOA در صنایع مختلف مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه دست یافت که تغییر در ATO دارای قدرت توضیحی مثبتی در زمینه ی تغییرات افزایشی آتی RNOA نسبت به تغییرات کنونی RNOA میباشد. مارک تی سولیمن[11] (2004) در تحقیقی با استفاده از تحلیل دوپانت تعدیل شده بر حسب نوع صنعت برای پیش‌بینی سودآوری آتی پرداخته است که نتایج تحقیق نشان دهنده این موضوع بوده که محاسبه ویژگیهای دوره زمانی اجزای نسبت دوپانت به پیش‌بینی تغییرات RNOA آتی کمک خواهد نمود. ایرفیلد و یان (2001) دریافتند تجزیه RNOA در سطوح PM و ATO نمی‌تواند اطلاعات فزاینده را برای پیش‌بینی تغییرات یک سال اخیرموجود درRNOA فراهم آورد. بنابراین آنها نشان دادند که تجزیه و نمی‌تواند پیش‌بینی سودآوری عملیاتی آتی را توسعه دهد. به ویژه آنها دریافتند که دارای اطلاعات مفیدی در مورد تغییرات یک سال اخیر میباشد، در صورتی که نمی‌تواند پیش‌بینی سودآوری عملیاتی آتی را توسعه دهند. به ویژه آنها دریافتند که دارای اطلاعات سودمندی در مورد تغییرات یک سال اخیر میباشد، درصورتی که حاویاین اطلاعات نیست.
روش تحقیق و مدل
روش تحقیق
تحقیق حاضر از نظر روش، توصیفی همبستگی و از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی میباشد. همچنین جامعه آماری تحقیق حاضر شامل تمامی شرکتهای موجود در صنعت دارویی بورس تهران می باشد که تعداد نمونه بعد از حذف سیستماتیک، 13 شرکت برای دوره زمانی 86 الی 95 بوده است. روش گردآوری داده‌های تحقیق حاضر از نوع میدانی و ابزار گردآوری داده‌های تحقیق، بانکهای اطلاعاتی بورس اوراق بهادار و شرکتهای مربوطه خواهد بود. به منظور جمعآوری داده‌های مورد نیاز برای محاسبه متغیرهای پژوهش، از بانکهای اطلاعاتی «ره آورد نوین» و «تدبیر پرداز» استفاده شد. همچنین جهت تحلیل دادهها از آمارههای توصیفی و تحلیل رگرسیون استفاده شده است.
فرضیه و مدلهای تحقیق
فرضیه اول: اجزای نسبت دوپونت بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
فرضیه اول - الف: نسبت گردش داراییها بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
فرضیه اول - ب: حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
فرضیه دوم: تغییرات اجزای نسبت دوپونت بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
فرضیه دوم - الف: تغییرات نسبت گردش داراییها بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
فرضیه دوم - ب: تغییرات حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
فرضیه سوم: تغییرات عایدات، اجزای و تغییرات اجزای نسبت دوپونت بر بازده سهام تاثیر گذار است.
فرضیه سوم - الف: نسبت عایدات به قیمت سهام بر بازده سهام تاثیر گذار است.
فرضیه سوم - ب: نسبت گردش داراییها بر بازده سهام تاثیر گذار است.
فرضیه سوم - ج: حاشیه سود بر بازده سهام تاثیر گذار است.
فرضیه سوم - د: تغییرات نسبت گردش داراییها بر بازده سهام تاثیر گذار است.
فرضیه سوم - ه: تغییرات حاشیه سود بر بازده سهام تاثیر گذار است.
جهت بررسی قابلیت استفاده از نسبت دوپونت به منظور پیش‌بینی سودآوری و ﺑﺎﺯﺩﻩ سهام از مدلهای رگرسیون چندگانه که برگرفته از تحقیق چنگ و همکاران (2014) و سلیمان[12] (2008) به شرح زیر استفاده میگردد، که مدل (1) و (2) برای فرضیات اول و دوم ارائه شده است:
مدل (1)
|
مدل 1-1 |
|
|
مدل 1-2 |
|
|
مدل 1-3 |
|
|
مدل 1-4 |
مدل (2)
|
مدل 2-1 |
|
|
مدل 2-2 |
|
|
مدل 2-3 |
|
|
مدل 2-4 |
که NOAخالص دارایی‌های عملیاتی[13] از تفاوت دارایی‌های عملیاتی و بدهیهای عملیاتی محاسبه می شود؛ PMحاشیه سود که از تقسیم سود عملیاتی به فروش محاسبه می شود؛ ATO گردش داراییها که از تقسیم فروش به خالص دارایی‌های عملیاتی (NOA)، RNOA از حاصلضرب PM در ATO محاسبه می شود. متغیرهای کنترل RSST (2005) است که شامل تغییرات سرمایه در گردش[14] (ΔWC) که سرمایه در گردش از تفاوت داراییها جاری و بدهیهای جاری محاسبه می شود. تغییر در داراییها عملیاتی غیرجاری[15] (ΔNCO) که از تفاوت بین داراییها عملیاتی غیرجاری و بدهی عملیاتی غیرجاری محاسبه میشود. AB Controls گروه دیگری از متغیرهای کنترلی است و شامل AB _INV که از تفاوت تغییرات موجودی کالا و تغییرات فروش، AB _AR که از تغییرات حسابهای دریافتنی و تغییرات فروش، AB _GM که از تفاوت تغییرات فروش و سودناخالص؛ AB _S&A که از تفاوت تغییرات هزینههای اداری و فروش و تغییرات فروش محاسبه می شود. همچنین برای بررسی تأثیر اجزای نسبت دوپونت و بازده سهام از مدلهای زیر استفاده میکنیم که هدف این آزمون ارزیابی این است که آیا اطلاعات اجزاء نسبت دوپونت جهت انعکاس بازده سهام مفید است؟ معادلهی (3) به بررسی رابطهی همزمان موجود بین اجزای نسبت دوپونت و نسبت سودهرسهم به ارزش بازار سهام با بازده سهام با وجود متغیر سودآوری میپردازد.
مدل (3)
|
مدل 3-1 |
|
|
مدل 3-2 |
|
|
مدل 3-3 |
|
|
مدل 3-4 |
که بازدههای سهام می باشد که با استفاده از بازده خرید و نگهداری بازار[16] به شرح زیر مورد سنجش قرار میگیرد:
قیمت سهام در پایان دوره t، قیمت سهام در اول دوره t، سود نقدی هر سهم، درصد آورده نقدی از محل سود انباشته و اندوختهها، درصد آورده نقدی از محل آوردههای نقدی و مطالبات، از تقسیم سود هر سهم شرکت در سال t به ارزشهای بازار سهام هر سهم مربوط به پایان سال مالی 1 – t محاسبه می شود.
نتایج تحقیق
آمار توصیفی دادهها
جدول (1)، آمارهای توصیفی متغیرهای تحقیق را نشان میدهد. آمار توصیفی متغیرهای تحقیق که با استفاده از داده‌های شرکتهای موجود در صنعت دارویی اندازه‌گیری شده‌اند و شامل میانگین، میانه، انحراف معیار، کمینه و بیشینه ارائه گردیده است.
جدول1. آمار توصیفی متغیرهای تحقیق
|
متغیر |
میانگین |
میانه |
بیشینه |
کمینه |
انحراف معیار |
|
|
R |
9/45 |
16 |
8/51 |
9/44- |
1/35 |
|
|
NOA |
1,562,984- |
884,771- |
1,048,330 |
10,159,420- |
1,937,701 |
|
|
PM |
348/0 |
282/0 |
571/1 |
056/0 |
257/0 |
|
|
ATO |
267/0 |
251/0 |
636/0 |
048/0 |
139/0 |
|
|
RNOA |
107/0 |
065/0 |
587/0 |
004/0 |
120/0 |
|
|
ΔWC |
319,999 |
181,647 |
2,133,563 |
1,071,861- |
495,516 |
|
|
ΔNCO |
160,507 |
91,527 |
2,000,703 |
85,573- |
287,447 |
|
|
AB _INV |
44,701 |
57,373 |
671,956 |
1,060,972- |
268,708 |
|
|
AB _AR |
27,643 |
9,946 |
1,483,751 |
2,706,358- |
433]091 |
|
|
AB _GM |
27,684 |
37,581 |
514,798 |
674,927- |
171,216 |
|
|
AB _S&A |
81,927- |
20,818- |
671,956 |
1,877,981- |
366,671 |
|
|
EARN |
168/0 |
144/0 |
691/1 |
014/0 |
168/0 |
|
|
ΔNOA |
3,597 |
68,826- |
10,110,576 |
6,844,819- |
1,826,163 |
|
|
ΔPM |
024/0 |
010/0 |
804/0 |
230/1- |
263/0 |
|
|
ΔATO |
002/0 |
002/0- |
949/0 |
339/0- |
135/0 |
|
|
ΔRNOA |
007/0 |
000/0 |
714/0 |
478/0- |
102/0 |
|
|
ΔEARN |
011/0 |
005/0 |
560/1 |
534/1- |
251/0 |
ماخذ: یافتههای تحقیق
با توجه به آماره توصیفی فوق کمترین بازده سهام میانگین 9/45 درصد، بازده خالص داراییها 7/10 درصد، گردش داراییها 267/0 مرتبه و حاشیه سود 8/34 درصد بوده است.
نتایج مدلهای رگرسیونی
آزمون مدل اول
نتایج معادله رگرسیون اول برای بررسی تأثیر اجزای نسبت دوپونت بر سودآوری آتی تأثیر در جدول (2) آمده است. همانطورکه در این جدول گزارش شده است اثر نهایی تغییر یک واحد متغیر توضیحی مورد نظر بر تغیرات بازده خالص دارایی‌های عملیاتی دوره 1+t را نشان میدهد. به عبارتی دیگر در مدل (1) به بررسی تأثیر متغیرهای مستقل و کنترلی بر متغیر وابسته سودآوری آتی در چهار حالت پرداخته شده است. در مدل (1-1) بدون در نظر گرفتن متغیرهای کنترلی، در مدل (1-2) با در نظرگرفتن متغیرهای کنترلی AB و بدون در نظر گرفتن متغیرهای کنترلی RSS، در مدل (1-3) با در نظرگرفتن متغیرهای کنترلیRSS و بدون در نظر گرفتن متغیرهای کنترلی AB و در مدل (1-4) با در نظر گرفتن تمامی متغیرهای کنترلی مدل برازش شده است.
فرضیه اول - الف: نسبت گردش داراییها بر سودآوری آتی تاثیرگذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل در حالتهای مختلف بیانگر آن است که نسبت گردش داراییها در مدلهای (1-1) و (1-2) بر سودآوری آتی تأثیر معناداری ندارد، در حالی که در مدلهای (1-3) و (1-4) با حضور متغیرهای کنترل RSS معنادار میباشد. از اینرو با توجه به اینکه ضریب تعیین تعدیل شده با وجود متغیرهای کنترلی افزایش یافته است لذا می توان گفت که نسبت گردش داراییها بر سودآوری آتی تاثیر مثبت و معناداری دارد و این بیانگر آن است که نسبت گردش داراییها جهت پیش بینی سودآوری آتی دارای محتوای اصلاعاتی است و شرکتهای موجود در صنعت دارو میتوانند با کارایی و فعالیت بیشتر یا از طریق مدیریت داراییها بهینه منجربه سودآوری گردند. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013)، مارک تی سولیمن (2004) و فایرفیلد و یان (2001) مشابهت ندارد.
فرضیه اول - ب: حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیرگذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل در حالتهای مختلف بیانگر آن است که حاشیه سود در مدلهای (1-1) و
(1-2) بر سودآوری آتی تأثیر معناداری ندارد، در حالی که در مدلهای (1-3) در فاصله اطمینان 90 درصد و در مدل (1-4) با فاصله اطمینان 99 درصد معنادار میباشد. از اینرو با توجه به اینکه ضریب تعیین تعدیل شده با وجود متغیرهای کنترلی RSS افزایش یافته است لذا میتوان گفت که حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیر مثبت و معناداری دارد. لذا می توان گفت که حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیر مثبت و معناداری دارد و این بیانگر آن است که حاشیه سود جهت پیش بینی سودآوری آتی دارای محتوای اصلاعاتی است و از اینرو شرکتهای صنعت دارو با تمرکز بر سود بدست آمده از بخش عملیاتی به راحتی میتوانند سودآوری آتی را پیش‌بینی نمایند. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013)، مارک تی سولیمن (2004) و فایرفیلد و یان (2001) مشابهت ندارد.
جدول2. نتایج برازش مدل اول با متغیر وابسته سودآوری آتی
|
مدل (1-4) |
مدل (1-3) |
مدل (1-2) |
مدل (1-1) |
متغیر |
||
|
(22/0) 03/0- |
(13/0) 04/0- |
(85/0) 04/0 |
(40/0) 02/0 |
عرض از مبدا |
||
|
(00/0) 27/1- |
(00/0) 47/1- |
(005/0) 54/0- |
(26/0) 41/0- |
|||
|
(06/0) 18/0 |
(07/0) 18/0 |
(22/0) 13/0 |
(81/0) 03/0- |
|||
|
(006/0) 31/0 |
(00/0) 40/0 |
(18/0) 14/0 |
(31/0) 12/0 |
|||
|
(13/0) 05/0 |
(26/0) 04/0 |
(30/0) 03/0 |
(66/0) 02/0 |
|||
|
- |
- |
- |
(00/0) 08E-4/1 |
|||
|
(02/0) 08-E 8/3 |
(00/0) 08-E 1/6 |
- |
- |
RSS Controls |
متغیرهای کنترلی |
|
|
(02/0) 07-E 2/1 |
(04/0) 08-E 9/9 |
- |
- |
|||
|
(15/0) 08E-2/5 |
- |
(0.00) 08E-4/4- |
- |
AB Controls |
||
|
(15/.) 08-E6/3 |
- |
(00/0) 08E-4/4- |
- |
|||
|
(02/0) 07E-1/1- |
- |
(03/0) 08E-1/1- |
- |
|||
|
(004/0) 08E-2/9 |
- |
(09/0) 08E-5/8 |
- |
|||
|
56/0 |
45/0 |
48/0 |
33/0 |
R2 تعدیل شده |
||
|
(00/0) 4/5 |
(00/0) 6/4 |
(00/0) 8/4 |
(00/0) 9/2 |
F |
||
ماخذ: یافتههای تحقیق. اعداد داخل پرانتز سطح معنیداری را نشان میدهد.
آزمون مدل دوم
نتایج معادله رگرسیون اول برای بررسی تأثیر اجزای تغییرات نسبت دوپونت بر سودآوری آتی در جدول (3) آمده است. همانند مدل رگرسیون اول، برازش مدل دوم در چهار حالت صورت گرفته است که نتایج آزمون فرضیات به شرح زیر است:
فرضیه دوم - الف: تغییرات نسبت گردش داراییها بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل در حالتهای مختلف بیانگر آن است که تغییرات گردش داراییها در تمامی مدلها بر سودآوری آتی تأثیر معناداری نداشته است، لذا میتوان گفت که تغییرات نسبت گردش داراییها بر سودآوری آتی تاثیر مثبت و معناداری ندارد. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) و مارک تی سولیمن (2004) مشابهت نداشته در حالی که با نتیجه تحقیق فایرفیلد و یان (2001) مشابهت دارد.
فرضیه دوم - ب: تغییرات حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل در حالتهای مختلف بیانگر آن است که تغییرات حاشیه سود در تمامی مدلها بر سودآوری آتی تأثیر معناداری نداشته است، لذا میتوان گفت که تغییرات حاشیه سود بر سودآوری آتی تاثیر مثبت و معناداری ندارد. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) و مارک تی سولیمن (2004) مشابهت نداشته در حالی که با نتیجه تحقیق فایرفیلد و یان (2001) مشابهت دارد.
جدول3. نتایج برازش مدل دوم با متغیر وابسته سودآوری آتی
|
مدل (2-4) |
مدل (2-3) |
مدل (2-2) |
مدل (2-1) |
متغیر |
||
|
(63/0) 01/0 |
(94/0) 001/0 |
(07/0) 03/0 |
(21/0) 02/0 |
عرض از مبدا |
||
|
(00/0) 79/0- |
(00/0) 93/0- |
(001/0) 55/0- |
(00/0) 47/0- |
|||
|
(66/0) 01/0- |
(41/0) 02/0- |
(85/0) 005/0 |
(66/0) 01/0- |
|||
|
(05/0) 18/0 |
(001/0) 24/0 |
(42/0) 07/0 |
(15/0) 12/0 |
|||
|
(31/0) 05/0 |
(27/0) 06/0 |
(73/0) 02/0 |
(52/0) 04/0 |
|||
|
- |
- |
- |
(00/0) 08E-4/1 |
|||
|
(02/0) 08E-6/3 |
(00/0) 08E-9/5 |
- |
- |
RSS Controls |
متغیرهای کنترلی |
|
|
(03/0) 07E-1/1 |
(06/0) 08E-5/9 |
- |
- |
|||
|
(20/0) 08E-7/4 |
- |
(00/0) 07E-3/1 |
- |
AB Controls |
||
|
(00/0) 08E-8/3- |
- |
(00/0) 08E-6/4- |
- |
|||
|
(05/0) 07E-5/9- |
- |
(05/0) 08E-8/9- |
- |
|||
|
(02/0) 08E-9/7 |
- |
(01/0) 08E-8/7 |
- |
|||
|
54/0 |
44/0 |
48/0 |
33/0 |
R2 تعدیل شده |
||
|
(00/0) 1/5 |
(00/0) 4/4 |
(00/0) 5/4 |
(00/0) 94/2 |
F |
||
ماخذ: یافتههای تحقیق. اعداد داخل پرانتز سطح معنیداری را نشان میدهد.
آزمون مدل سوم
نتایج معادله رگرسیون سوم برای بررسی تأثیر اجزای نسبت دوپونت و نسبت عایدات هر سهم به قیمت سهام بر بازده سهام در جدول (4) آمده است. همانطورکه در این جدول گزارش شده است اثر نهایی تغییر یک واحد متغیر توضیحی مورد نظر بر بازده سهام را نشان میدهد. به عبارتی دیگر در مدل (3) بررسی تأثیر متغیرهای مستقل و کنترلی بر متغیر وابسته بازده سهام در چهار حالت بدان پرداخته شده است. در مدل (3-1) بدون در نظر گرفتن متغیرهای کنترلی و اجزای نسبت دوپونت، در مدل (3-2) با اضافه شدن متغیرهای و ، در مدل (3-3) با اضافه شدن متغیرهای و و نهایتاً در مدل (3-4) با اضافه شدن متغیرهای و فرضیات مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج به شرح زیر است:
فرضیه سوم - الف: تغییراتنسبت عایدات به قیمت سهام بر بازده سهام تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل در حالتهای مختلف بیانگر آن است که تغییرات عایدات به قیمت سهام در تمامی مدلها بر بازده سهام تأثیر معناداری دارد، به طوری که با اضافه شدن متغیرها در هر مدل نسبت به مدل قبلی، ضریب تعیین تعدیل شده بهیود یافته است و لذا میتوان گفت که تغییرات عایدات به قیمت سهام بر بازده سهام تاثیر مثبت و معناداری دارد. یعنی شرکتهایی سود سهام بیشتری در ازای قیمت سهام خود از سودآوری شرکت بدست آورند به راحتی میتوانند با ایجاد محتوای اطلاعاتی فزاینده برای سرمایهگذارن منجربه بازدهی سهام بیشتری گردند. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) مشابهت ندارد.
فرضیه سوم - ب: نسبت گردش داراییها بر بازده سهام تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل (3-3) بیانگر آن است که نسبت گردش داراییها بر بازده سهام تأثیر معناداری دارد. لذا می توان گفت که تمرکز بیشتر شرکتهای دارویی در مدیریت داراییها و گردش آن از طریق فروش بیشتر میتواند منجربه تاثیر بازده سهام گردد. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) مشابهت ندارد.
فرضیه سوم - ج: حاشیه سود بر بازده سهام تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدلهای (3-3) و (3-4) بیانگر آن است که حاشیه سود بر بازده سهام تأثیر معناداری ندارد. لذا می توان گفت حاشیه سود نمی تواند محتوای فزایندهای برای پیش‌بینی بازده سهام این شرکتها داشته باشد، یعنی حاشیه سود بالاتر دلیلی بر بازده سهام بیشتر نمی تواند باشد. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) مشابهت ندارد.
فرضیه سوم - د: تغییرات نسبت گردش داراییها بر بازده سهام تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل (3-4) بیانگر آن است که تغییرات نسبت گردش داراییها بر بازده سهام تأثیر معناداری ندارد. لذا می توان گفت نسبت گردش داراییها نمی تواند محتوای فزایندهای برای پیش‌بینی بازده سهام این شرکتها داشته باشد. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) مشابهت ندارد.
فرضیه سوم - ه: تغییرات حاشیه سود بر بازده سهام تاثیر گذار است.
نتایج بدست آمده از برازش مدل (3-4) بیانگر آن است که تغییرات حاشیه سود بر بازده سهام تأثیر معناداری ندارد. لذا می توان گفت تغییرات حاشیه سود میتواند محتوای فزایندهای برای پیش‌بینی بازده سهام این شرکتها داشته باشد، یعنی تغییرات حاشیه سود بالاتر دلیلی بر بازده سهام بیشتر می تواند باشد. نتایج این فرضیه با نتایج تحقیقات چنگ و همکاران (2013) مشابهت دارد.
جدول4. نتایج برازش مدل اول با متغیر وابسته بازده سهام
|
مدل (4) |
مدل (3) |
مدل (2) |
مدل (1) |
متغیر |
|
(97/0) 7/1- |
(47/0) 8/30- |
(00/0) 02/81 |
(00/0) 12/63 |
عرض از مبدا |
|
(19/0) 1/104- |
(23/0) 7/88- |
(02/0) 6/163- |
(07/0) 2/107- |
|
|
(02/0) 5/126 |
(02/0) 2/120 |
(01/0) 2/137 |
(07/0) 4/72 |
|
|
(43/0) 1/370- |
(70/0) 3/72- |
(70/0) 3/72- |
- |
|
|
(18/0) 3/398- |
(10/0) 1/637- |
(05/0) 7/209- |
- |
|
|
(74/0) 5/39 |
(39/0) 11/83 |
- |
- |
|
|
(11/0) 9/338 |
(00/0) 61/488 |
|
- |
|
|
(58/0) 7/53 |
- |
- |
- |
|
|
(29/0) 9/160 |
- |
- |
- |
|
|
23/0 |
23/0 |
12/0 |
06/0 |
R2 تعدیل شده |
|
(06/0) 6/1 |
(04/0) 7/1 |
(53/0) 04/0 |
(86/0) 59/0 |
F |
ماخذ: یافتههای تحقیق. اعداد داخل پرانتز سطح معنیداری را نشان میدهد.
نتیجهگیری و پیشنهادات
این مقاله به طور تخصصی به سودمندی سطح تغییرات اجزای نسبت دوپونت در زمینهی پیش‌بینی عملکرد سودآوری و بازده سهام و چگونگی به کارگیری اجزاء دوپونت توسط افراد موجود در بازار در صنعت دارویی بورس تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است. ویژگیهای محیطی و عملیاتی اعم از قوانین سنگین دولتی و شدت نیروی کار میتواند به طور بالقوه بر سطح اطلاعات مفید و سیگنالهای حسابداری اثر بگذارد و اهمیت نسبی اجزاء دوپونت در پژوهشهای قبلی را مورد تغییر قرار میدهد. نتایج مقاله حاضر نشان داد که اجزای نسبت دوپونت موجود در صنعت دارویی در مقایسه با تحقیقات قبلی، دارای علائم و محتوای اطلاعاتی حسابداری مفیدتری میباشد به طوری که سطح و تغییرات ATOدر مقایسه باPM ، دارای اهمیت بیشتری برای افراد موجود در بازار (تحلیلگران و سرمایهگذاران) می باشد. به بیان دیگر، نتایج نشان میدهد که تغییرات موجود در PM در مقایسه با PM دارای ثبات بیشتری برای توضیح تغییرات جهت به کارگیری اطلاعات موجود در اجزای دوپونت توسط مشارکتکنندگان بازار میباشد. یافتهها دیدگاهی را تقویت میکند که بیان میدارد ویژگیهای خاص عملیاتی شرکتها ممکن است بر قابلیت اطمینان ATO درزمینهی پیش‌بینی سودآوری آتی اثر گذارد. از اینرو با توجه به نتایج بدست آمده تحلیلگران و سرمایهگذاران صنعت دارویی باید بیشتر بر تغییرات موجود در گردش داراییها تمرکز کنند و کمتر بر تغییرات موجود در حاشیه سود متمرکز شوند تا صحت پیش‌بینی سودآوری آتی توسعه یابد. همچنین به مدیران و تحلیلگران مالی پیشنهاد میگردد که جهت سیاستگذاری رقابتی در شرکتهای موجود در صنعت دارویی به جای تمرکز بر افزایش حاشیه سود از طریق افزایش قیمتها به شکل عمدهای بر کاهش حاشیه سود و افزایش کارایی عملیاتی، متمرکز شوند. همچنین تحقیقات آتی میتواند به تحلیل اثر رویدادهای نظارتی بر علائم حسابداری و کارآیی آن در پیش‌بینی سود و عملکرد آتی شرکت در سایر صنعتها بپردازد و این در حالی است که نتایج ما به شرکتهای سودآور صنعت دارویی محدود شده است. بعلاوه، تفکیک بیشتر اجزاء دوپونت میتواند دیدگاههای مازادی را در مورد منابع اطلاعاتی فراهم آورد که در تبیین بازده دارای کارآیی میباشد. در نهایت، شناسایی ویژگیهای عملیاتی خاص ممکن است پیامدهای معناداری در مورد چگونگی به کارگیری ابزارهای تحلیل مالی اعم از تحلیل دوپونت را دربر داشته باشد و از اینرو می تواند پایه و اساس پژوهشهای آتی شود.
[1] Dupont
[2] profit margin
[3] asset turnover
[4] ohlson
[5] Feltham and Ohlson
[6] returns on net operating assets
[7] Fairfield and Yohn
[8] Amir et al
[9] Chang
[10] Bauman
[11] Mark T soliman
[12] Soliman
[13] Net Operating Assets
[14] working capital
[15] noncurrent operating assets
[16] buy –hold market return
)